Wieczny pokój Joe Haldemana – nagrodzona opowieść o wojnie i nadziei na pokój

Joe Haldeman, znany autor science fiction, powraca z drugą edycją swojej ikonicznej powieści Wieczny pokój (Forever Peace), która po raz pierwszy ukazała się w 1997 roku. Ta historia, łącząca elementy militarnej fantastyki z głębokimi refleksjami filozoficznymi, zdobyła prestiżowe nagrody Hugo, Nebula i John W. Campbell, co czyni ją jednym z kamieni milowych gatunku.

Już 21 października 2025 roku wraz z nadchodzącym kolejnym bo już drugim wydaniem książki nakładem Wydawnictwa Rebis, w kolekcji Wehikuł czasu, czytelnicy w Polsce będą mogli ponownie zanurzyć się w świecie, gdzie wojna spotyka się z empatią.

Fabuła powieści i jej bohaterowie

Akcja Wiecznego pokoju rozgrywa się w niedalekiej przyszłości, gdzie świat pogrążony jest w nieustannym konflikcie między Siłami Sojuszu – potężnymi mocarstwami – a rebeliantami z krajów Trzeciego Świata. Przyczyny tej wojny są głęboko zakorzenione w nierównościach społecznych i ekonomicznych, takich jak nierówny dostęp do zasobów naturalnych i bogactw. Haldeman maluje obraz świata, w którym technologia wojenna osiąga poziom, który dziś brzmi zaskakująco proroczo: żołnierze operują zdalnymi maszynami bojowymi, zwanymi mechami, a ich umysły są połączone za pomocą zaawansowanego interfejsu neuralnego. To połączenie, znane jako telepatia bojowa, pozwala operatorom współdzielić myśli i doświadczenia w czasie rzeczywistym, co ma zwiększyć efektywność na polu bitwy.

Głównym bohaterem jest Julian Class, doświadczony operator tych maszyn, który fizycznie przebywa tysiące kilometrów od miejsca walk, ale mentalnie jest zanurzony w chaosie wojny. Z czasem Julian zaczyna odczuwać ciężar tej rzeczywistości – ataki paniki, koszmary i moralne dylematy, które podważają jego lojalność. W jego życiu prywatnym pojawia się ukojenie w postaci pracy naukowej na uniwersytecie i romansu z doktor Amelią Harding, badaczką, która reprezentuje świat intelektualny i pokojowy. Jednak nawet te sfery nie pozostają nietknięte przez konflikt. Naukowcy, w tym Amelia, dokonują przerażającego odkrycia, które rzuca nowe światło na naturę ludzkiej agresji. To odkrycie, owiane tajemnicą w fabule, sugeruje, że empatia – wzmocniona przez technologie takie jak neuralne łącze – może być kluczem do zakończenia wszelkich wojen.

Haldeman, czerpiąc z własnych doświadczeń jako weterana wojny w Wietnamie, buduje napięcie poprzez kontrast między brutalnością pola bitwy a intymnością osobistych relacji. Fani gatunku często podkreślają, jak autor unika typowych schematów science fiction, skupiając się na psychologii bohaterów. Na przykład, społeczność czytelników na forach takich jak Reddit dzieli się teoriami, że telepatia bojowa jest metaforą dla współczesnych dronów i rzeczywistości wirtualnej w armii, jak programy amerykańskich sił zbrojnych, które wykorzystują symulacje VR do treningu. To dodaje powieści warstwy aktualności, czyniąc ją nie tylko rozrywką, ale i ostrzeżeniem przed etycznymi pułapkami technologii.

Nagrody i wpływ na literaturę science fiction

Powieść Wieczny pokój nie jest przypadkowym sukcesem – jej zwycięstwo w nagrodach Hugo, Nebula i John W. Campbell w 1998 roku potwierdza, jak głęboko rezonuje z tematami science fiction. Nagroda Hugo, przyznawana przez fanów, podkreśla popularność książki, podczas gdy Nebula, głosowana przez Stowarzyszenie Pisarzy Science Fiction i Fantasy, docenia jej literacki kunszt. Nagroda John W. Campbell dla najlepszego nowego pisarza (chociaż Haldeman był już uznanym autorem) podkreśla innowacyjność jego podejścia. Oficjalne dane z serwisów jak World Science Fiction Society pokazują, że to jedna z nielicznych książek, które zdobyły te trzy nagrody jednocześnie, co stawia ją w elitarnym gronie obok dzieł Isaaca Asimova czy Ursuli K. Le Guin.

Haldeman, urodzony w 1943 roku, jest często porównywany do Philipa K. Dicka ze względu na eksplorację tematów tożsamości i wojny. Ciekawostką jest, że Wieczny pokój stanowi luźną kontynuację jego wcześniejszego hitu, Wiecznej wojny (The Forever War, 1974), która również wygrała Hugo i Nebula. Niezależni eksperci, tacy jak krytycy z The New York Times, zauważają, że Haldeman ewoluował swój styl: w Wiecznej wojnie skupiał się na alienacji żołnierza, a w Wiecznym pokoju na możliwościach pokoju poprzez empatię. Społeczność fanów, w tym podkasty jak “SF Squeecast”, dyskutuje o tym, jak książka przewidziała debaty na temat broni autonomicznej, takie jak te wokół sztucznej inteligencji w konfliktach zbrojnych, co jest tematem raportów ONZ z 2023 roku. To sprawia, że powieść pozostaje aktualna, inspirując dyskusje o etyce w erze cybernetyki i neurotechnologii.

Aktualność tematu w dzisiejszym świecie

W kontekście współczesnych wyzwań, Wieczny pokój nabiera nowego znaczenia, zwłaszcza z perspektywy nierówności globalnych i rozwoju technologii. Książka Haldemana dotyka kwestii, które dziś są na pierwszym planie: od konfliktów w regionach takich jak Bliski Wschód, gdzie nierówny dostęp do zasobów paliwowych prowadzi do eskalacji przemocy, po etyczne dylematy wokół dronów i sztucznej inteligencji w armii. Na przykład, programy jak amerykański Global Hawk – bezzałogowe samoloty rozpoznawcze – echo łączą się z koncepcją mechów z powieści, gdzie operatorzy są odizolowani od bezpośredniego ryzyka.

Eksperci niezależni, tacy jak filozofowie z dziedziny etyki wojennej, jak Peter Singer, wskazują, że Haldeman antycypował debaty o empathic technology, czyli technologiach wzmacniających empatię, które mogłyby zapobiec konfliktom. Ciekawostką jest, że badania z MIT z 2022 roku pokazują, jak symulacje VR mogą symulować doświadczenia wojenne, co przypomina neuralne łącze z książki. Wydanie II w Polsce, z tłumaczeniem Zbigniewa A. Króllickiego, w formacie 135 x 215 mm i 400 stronami, oprawie zintegrowanej i ISBN 978-83-8338-406-1, to szansa na nowe pokolenie czytelników, by przemyśleć, czy pokój jest możliwy w świecie technologii. Haldeman nie daje prostych odpowiedzi, ale prowokuje do refleksji, co czyni tę powieść ponadczasową. Jeśli interesuje cię, jak science fiction może kształtować nasze myślenie o przyszłości, Wieczny pokój jest lekturą obowiązkową.

---

Materia: Ciekawostki

---

Treści i/lub ich fragmenty stworzono przy wykorzystaniu i/lub pomocy AI – sztucznej inteligencji. Niektóre informacje mogą być niepełne lub nieścisłe oraz zawierać błędy i/lub przekłamania.

---